fish
بهداشت آبزیان دو ساله شد
اسفند ۱۴, ۱۳۹۴
دانلود کتاب تغذیه و غذادهی در آبزی پروری- Feed and feeding practices in aquaculture
دانلود کتاب Feed and Feeding Practices in Aquaculture
تیر ۴, ۱۳۹۵

بیماری حباب گازی – Gas Bubble Disease

بیماری حباب گازی

بیماری حباب گازی

بیماری حباب گازی – Gas Bubble Disease

فوق اشباع شدن گاز ها در آب باعث بیماری حباب گازی خواهد شد. این بیماری به بیماری غواصان نیز معروف است. حالت فوق اشباع شدن گاز، زمانی ایجاد می شود که فشار کل گازهای محلول در آب بیشتر از فشار اتمسفری محیط باشد. این حالت زمانی می تواند رخ دهد که آب از یک چاه عمیق (بیش از ۹۰ متر) به بالا پمپ شود، چون چنین آبی اغلب توسط نیتروژن و/یا دی اکسید کربن اشباع می شود (Colt et al. 1986). ممکن است آب چشمه پس از گرم شدن در فصل بهار توسط نیتروژن اشباع شود. این حالت به دلیل تجمع گاز نیتروژن در طول فصل زمستان به واسطه ی تجزیه ی طبیعی نیترات ها و نیتریت ها ایجاد می شود (Warren 1981).

هنگامی که آب در معرض اتمسفر قرار می گیرد، گاز اضافی شروع به برقراری تعادل با هوا می کند و در نتیجه از آب خارج می شود. اگر این حالت در رگ های خونی ماهی و یا سایر بافت های آن رخ دهد، بیماری حباب گازی ایجاد می شود. اشباع شدن گاز می تواند بر اثر هر شرایط دیگری که منجر به افزایش گاز در آب نسبت به اتمسفر شود، ایجاد گردد (Colt 1986).انژکتورهای ونتوری، آبشارها و پمپ های خراب مهمترین عوامل ایجاد کننده بیماری حباب گازی در سیستم های آبی هستند.

ماهی هایی که از طریق هوایی حمل و نقل می شوند ممکن است دچار بیماری حباب گازی شوند (Hauck 1986).

حباب های گاز در باله و سرپوش آبششی / بیماری حباب گازی

حباب های گاز در باله و سرپوش آبششی / بیماری حباب گازی

در سیستم های پرورشی عمیق، ماهی های نزدیک به سطح به دلیل اختلاف در فشار هیدرواستاتیک سریع تر از پا در می آیند (Heggberget 1984). برای مثال، درصد کل فشار گاز به ازای هر متر عمق در آب شیرین و در دمای ۲۰ درجه ی سلسیوس به میزان ۷۴ mmHg کاهش می یابد (Colt 1984). بنابراین به خصوص ماهی های موجود در هچری ها حساسیت بیشتری به بیماری حباب گازی دارند زیرا آنها نمی توانند به اعماق پایین تر فرار کنند. آمبولی گازی بیشتر به دلیل افزایش نیتروژن اتفاق می افتد (Marking 1987) زیرا اکسیژن به طور متابولیکی مصرف می شود و بنابراین احتمال کمتری دارد که به صورت حباب های دائمی تبدیل شود. با این وجود غلظت های بسیار زیاد از اکسیژن خطرناک است. در استخرهایی که در آنها رشد ماکروفیت سنگین است (برای مثال، علف های آبزی غوطه ور مثل هیدریلا Hydrilla)، ممکن است میزان فتوسنتز بسیار زیاد باشد و حجم زیادی اکسیژن که قادر به حل شدن در آب است تولید شود.

آمبولی گازی در چشم / بیماری حباب گازی

آمبولی گازی در چشم / بیماری حباب گازی

احتمال وقوع این حالت اغلب در استخرهایی با آب شفاف و کم عمق که دارای گیاهان آبزی هستند زیاد است. چنین شرایطی به اکسیژن اجازه می دهد تا در کل استخر به حالت فوق اشباع درآید، نه فقط در سطح که به طور معمول در استخرهای با آب کدر که نور به میزان اندکی در آن نفوذ می کند ایجاد می شود، بنابراین ماهی نمی تواند از این شرایط فوق اشباع خارج شود. همچنین در سیستم های پرورش ماهی متراکم که از اکسیژن مایع برای افزایش ظرفیت نگهداری ماهی استفاده می کنند ممکن است به طور اتفاقی اور دوز شود. در استخرها، سطح اکسیژن بیش از ۱۲۵ درصد توصیه نمی شود و بیش از ۳۰۰ درصد اشباعیت کشنده است (Mckee & Wolf 1963). سطوح اکسیژن محلول بیش از ۲۰ میلی گرم در لیتر منجر به تلفات می شود. توجه شود که در استخرهایی با میزان فتوسنتز زیاد که درصد فشار کل گاز در آن ها بیش از ۳۰۰ mmHg است، اگر ماهی ها بتوانند به آب های عمیق که کمتر اشباع هستند فرار کنند، مشکلی ایجاد نخواهد شد (Boyd 1990). در چنین شرایطی، تخم ها و لاروهای موجود در سطح که دارای تحرک محدود هستند بیشتر در معرض خطر قرار دارند.

اگزوفتالمی، هموراژی و حباب های گاز در چشم قزل آلای قهوه ای/ بیماری حباب گازی

اگزوفتالمی، هموراژی و حباب های گاز در چشم قزل آلای قهوه ای/ بیماری حباب گازی

عوارض ناشی از بیماری حباب گازی

در ماهی هایی که از آب فوق اشباع (قبل از اینکه به تعادل برسد) تنفس کنند، ممکن است که گاز اضافی در سیستم گردش خون از حالت محلول خارج شود و منجر به شکل گیری آمبولی گازی در بافت های مختلف شود. از نظر آسیب شناختی در بیماری حباب گازی (Pauley & Nakatani 1967) ادم لاملاهای آبششی ثانویه همراه با دژنراسیون اپیتلیوم پوششی گزارش شده است. آسیب های دیگر شامل ادم و آمبولی در فک و لایه مخاطی روده نیز ممکن است مشاهده شود.

همچنین ممکن است زخم هایی در کبد و عضلات ایجاد شود. به نظر می رسد خونریزی بافتی و آسیب مغز به مرگ بیانجامد (Ferguson 1988)، اما مکانیسم آسیب بافتی نامشخص است. شدت آسیب به تعداد آمبولی های ایجاد شده و همچنین نوع بافت بستگی دارد. ممکن است که ناهنجاری های حرکتی که به ارگان های هدف مربوط هستند (برای مثال، فعالیت زیاد، از دست رفتن تعادل) نیز مشاهده شود.

حباب های گاز در داخل و اطراف دهان/ بیماری حباب گازی

حباب های گاز در داخل و اطراف دهان/ بیماری حباب گازی

علایم بالینی

فوق اشباع شدن گاز به صورت حاد

فوق اشباع شدن گاز به صورت حاد (۵۰-۲۰۰ mmHg< درصد کل فشار گاز) در طول کمتر از چند دقیقه می تواند منجر به تلفات شود، با این وجود اکثر موارد به صورت تحت حاد است و تلفات زیاد پس از چند روز قرار گرفتن در معرض شرایط فوق رخ می دهد. تخم ها در سطح شناور می شوند و ممکن است لاروها دچار تورم کیسه زرده شوند، تورم جمجه، اگزوفتالمی، تورم لاملاهای آبششی، pneumoperitoneum و حباب گاز در کیسه ی زرده نیز ممکن است مشاهده شود. نزدیک به ۱۰۰ درصد تلفات رخ می دهد (Colt 1986).

آمبولی گازی در آبشش/ بیماری حباب گازی

آمبولی گازی در آبشش/ بیماری حباب گازی

فوق اشباع شدن گاز به فرم مزمن

سطوح فوق اشباع کم ( ۷۶ mmHg> درصد کل فشار گاز یا ۱۱۰> اشباعیت) منجر به ایجاد فرم مزمن با تلفات کم (معمولاً کمتر از ۵ درصد)، تورم کیسه ی شنا و آمبولی خارج رگی در دستگاه گوارش و دهان می شود. سطوح کم فوق اشباعیت به ندرت جراحات قابل مشاهده ای ایجاد می کند، ماهی ها باید از نزدیک معاینه شوند. عوارض ثانویه (تلفات غیر عادی زیاد، ناهنجاری های اسکلتی، عفونت های فرصت طلب) اغلب شایع هستند. شواهد نشان می دهند که ماهی هایی که در مراحل نخست زندگی خود در معرض فوق اشباعیت مزمن قرار گرفته اند، ممکن است که در مراحل بعدی زندگی در سیکل تولید در برابر استرس از خود مقاومت کمتری نشان دهند.

حباب های گاز در بین شعاع های باله/ بیماری حباب گازی

حباب های گاز در بین شعاع های باله/ بیماری حباب گازی

تشخیص

حضور آمبولی گازی، شاخص تشخیص بیماری حباب گازی است. نگهداشتن ماهی در برابر یک منبع نوری می تواند به مشاهده ی بهتر آمبولی کمک کند (Ferguson 1988). حباب ها در هنگامی که ماهی در زیر آب است می توانند در اثر فشار از باله و کمان های آبششی جهت تایید تشخیص خارج شوند.این بیماری را نباید با حباب های گازی ای که در ماهی مرده ی فاسد ایجاد می شود، اشتباه گرفت. ممکن است فقط اشباع شدن یک گاز دلیلی بر فوق اشباع شدن گازی نباشد. برای ایجاد بیماری حباب گازی باید فشار کل گاز از فشار هوا بیشتر شود. تعیین فوق اشباع شدن گازی برپایه ی اندازه گیری غلظت کل گازهای محلول در منبع آبی است. بنابراین دانستن این مسئله مهم است که بدانیم برخی گازها ممکن است در غیاب بیماری حباب گازی در غلظت مضر خود باشند. برای اندازه گیری گازهای اضافی نیاز به داشتن Saturometer است (Fickeisen et al. 1975).

Saturometer/ بیماری حباب گازی

Saturometer/ بیماری حباب گازی

درمان

درمان بیماری حباب گازی نیازمند حذف گاز اضافی در منبع آبی است. برای این منظور یکی از روش ها هوادهی آب است تا به آن فرصت داده شود که با هوا به تعادل برسد، اما در بسیاری از مواقع این روش عملی نیست. در سیستم های با آب جاری که از حجم زیادی از آب استفاده می کنند با استفاده از سیستم های گاززدا می توان گاز اضافی را خارج کرد.

مطلب اختصاصی بهداشت آبزیان

محمد رسولی نژاد

کپی برداری از مطالب اختصاصی بهداشت آبزیان بدون درج لینک و نام بهداشت آبزیان و نویسنده/مترجم مطلب غیر مجاز است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *