عفونت با  ژیروداکتیلوس سالاریس

Infection with Gyrodactylus salaris

ژیروداکتیلوس سالاریس (Gyrodactylus salaris) یک انگل مونوژن زنده زای آب شیرین است که ممکن است موجب بیماری در ماهی آزاد اطلس (Salmo salar) شود.

سیکل زندگی انگل:

ژیروداکتیلوس سالاریس یک انگل اجباری با سیکل زندگی مستقیم است. نوزادهای زنده از این انگل متولد می شوند و تخم، مراحل استراحت، مراحل انتقال تخصصی یا میزبان های واسطی وجود ندارند.

ماهی آزاد اطلس , Salmo salar

میزبان های حساس:

ژیروداکتیلوس سالاریس یک انگل خارجی است که بیشتر ماهی آزاد اطلس (Salmo salar) را درگیر می کنداما می تواند در چند نوع از آزاد ماهیان زنده بماند و تولید مثل کند، مانند قزل آلای رنگین کمان [Rainbow trout (Oncorhynchus mykiss)] ، قزل آلای قطبی (کوهستانی) [Arctic charr (Salvenilus alpinus)] ، قزل آلای جویباری آمریکای شمالی [North American brook trout (Salvelinus fontinalis)] ، ماهی باله بلند [Grayling (Thymallus thymallus)] ، قزل آلای دریاچه ای آمریکای شمالی [North American lake trout (Salvelinus namaycush)] ، قزل آلای قهوه ای [Brown trout (Salmo trutta)] .

گونه های ماهی آزاد اطلس حساسیت متفاوتی به انگل G.salaris نشان داده اند. در مطالعات، برخی از نژادهای بالتیک به عنوان گونه های مقاوم مطرح شده اند. میزبان در تمامی مراحل زندگی حساس است اما تلفات تنها در نوزادها (Fry) و پار (Parr) مشاهده شده است.

ارگان های هدف و بافت های درگیر:

ژیروداکتیلوس سالاریس روی باله های اغلب ماهی های آزاد اطلس آلوده جای می گیرد، اما مکان های مورد ترجیح به شدت عفونت (آلودگی) وابسته است. همچنین این انگل به طور معمول بیشتر بر روی بدن و کمتر روی آبشش ها یافت می شوند. در میزبان های دیگر، ممکن است انتشار انگل متفاوت باشد، اما در برخی گونه ها، این انگل نسبتاٌ فراوانی کمتری روی باله ها دارد و در مقایسه با ماهی آزاد به نسبت بر روی بدن بیشتر است.

آبزیان وحشی ناقل شناخته شده یا مشکوک:

تمامی گونه های میزبان حساس ذکر شده در بالا، می توانند به طور باالقوه به عنوان ناقلین انگل باشند. همه ی آزاد ماهیان میزبان می توانند به عنوان ناقلین باالقوه مورد شک قرار گیرند. میزبان های حساس تر انگل ها را برای مدت زمان بیشتری نسبت به میزبان هایی با حساسیت کمتر، حمل می کنند.

قلاب های حاشیه ای انگل ژیروداکتیلوس سالاریس، در حال نفوذ در اپیتلیوم پوست ماهی آزاد اطلس

الگوی بیماری

مکانیسم انتقال:

ژیروداکتیلوس سالاریس بیشتر در بین رودخانه ها و مزارع پرورشی توسط انتقال و ذخیره سازی مجدد ماهیان زنده منتشر می شود. همچنین ماهیان مهاجری که از میان آب های لب شور شنا می کنند می توانند موجب انتشار این انگل در بین رودخانه ها شوند. اگر انگل ژیروداکتیلوس سالاریس به یک تانک یا مزرعه حاوی ماهی آزاد اطلس وارد شود، احتمال بالایی وجود دارد که تمامی ماهیان آن مزرعه آلوده شوند که این امر به طراحی مزرعه بستگی دارد. رودخانه هایی با ماهیان آزاد اطلس حساس که در نزدیکی رودخانه های آلوده هستند، اگر در سیستم آب لب شور مشترکی جای گرفته باشند، در ریسک بالای آلودگی قرار دارند.

شیوع:

شیوع در نژادهای حساس ماهی آزاد اطلس در رودخانه ها و مزارع در مدت زمان کوتاهی، نزدیک به ۱۰۰ درصد می رسد. اطلاعاتی از میزان شیوع در گونه های مقاوم در رودخانه ها و مزارع در دست نیست. شیوع در گونه های حساس دیگر معمولاً خیلی کمتر است و می تواند به زیر ۱۰ درصد برسد (برای مثال در قزل آلای رنگین کمان پرورشی).

توزیع جغرافیایی:

ژیروداکتیلوس سالاریس در محدوده ی جغرافیایی خود در اروپا محصور شده است. این انگل از ماهی آزاد اطلس پرورشی یا قزل آلای رنگین کمان پرورشی در چندین کشور اروپایی (بیشتر کشورهای شمالی) دریافت شده است. در طبیعت این انگل در آزاد ماهیان بیشتر در ماهی آزاد اطلس پار، در رودخانه های روسیه، سوئد و نروژ یافت شده است. ژیروداکتیلوس سالاریس در مزارع قزل آلای رنگین کمان پرورشی بیشتر از آنچه که در گذشته تصور می شد عمومی شده است و احتمال می رود در کشورهای بیشتری از آنچه که تا به حال شناخته شده است وجود داشته باشد. در سال ۲۰۰۶، G.salaris از مزارع پرورش ماهی ایتالیا و در سال ۲۰۰۷ از مزارع پرورش ماهی لهستان و مقدونیه گزارش شده است. در سال ۲۰۰۹، G.salaris توسط آزمایشگاه مرجع OIE از مزارع پرورش ماهی رومانی شناسایی شد. انگلیس و ایرلند عاری از این انگل شناسایی شده اند.

تلفات و بیماری:

تلفات در آزاد ماهی اطلس پرورشی حساس در صورتی که درمان نشود ، می تواند به ۱۰۰ درصد برسد. مرگ و میر در رودخانه های نروژ می تواند تا ۹۸ درصد و میانگین تلفات حدود ۸۵ درصد نیز برسد. تلفات در گونه های میزبان حساس دیگر معمولاً کم است و یا مشاهده نشده است.

عوامل محیطی:

اگرچه که G.Salaris اساساً در آب شیرین زندگی می کند، این انگل معمولاً در شوری ۵ تا ۶ ppt تولید مثل می کند. زنده ماندن این انگل در شوری بالا به دما وابسته اشت. برای مثال در ۱۴ درجه سانتی گراد، G.Salaris ممکن است به مدت ۲۴۰ ، ۷۸ و ۴۲ ساعت به ترتیب در شوری ۱۰ ، ۱۵ و ۲۰ ppt زنده بماند، درحالیکه در ۱۲ درجه ی سانتیگراد ممکن است برای ۷۲ ، ۲۴ و ۱۲ ساعت به ترتیب در همین ۳ درجه شوری ذکر شده زنده بماند.

انگل ژیروداکتیلوس سالاریس ، Gyrodactylus salaris

واکسیناسیون:

برای این بیماری واکسنی در دست نیست.

شیمی درمانی:

ژیروداکتیلوس سالاریس به تغییرات ترکیبات شیمیایی آب حساس است. این انگل به مواد شیمیایی ای که به طور معمول برای حمام درمانی آزادماهیان پرورشی پار و تخم های آزادماهی ها استفاده می شود، حساس است (برای مثال آب شور با شوری بالا، فرمالدهید و ترکیبات حاوی کلرین و ید). به علاوه، G.Salaris به محلول های اسیدی (PH: 5-6) آلمینیوم سولفات (Al₂(So₄)₃ ];AIS) حساس است. از آنجاییکه AIS در آب های اسیدی ملایم برای ماهی ها نسبت به G.Salaris کمتر سمی است، این ماده ی شیمیایی برای ریشه کن کردن این انگل از رودخانه های نروژ استفاده شده است.

ضد عفونی تخم ها و لارو ها:

تخم هایی که از مزارع آلوده منتقل می شوند باید ضد عفونی شوند (از ترکیبات حاوی ید استفاده می شود).

اقدامات پرورشی عمومی:

اقدامات پرورشی عمومی توصیه شده برای جلوگیری از انتشار عوامل عفونی در بین واحدها در مزارع پرورش ماهی آب شیرین، برای G.Salaris به کار برده می شود. تجهیزات (مانند تورهای ماهی) استفاده شده در یک واحد نباید بدون ضدعفونی کافی در واحد دیگر مورد استفاده قرار گیرد.

علایم بالینی:

معمولاً در ماهی هایی با یک یا چند ده انگل، هیچ علایم بالینی ای وجود ندارد. در فاز اولیه ی بیماری، فلشینگ (ماهی ها پوست خود را بر روی بستر می خارانند) معمولی است. بعداً ممکن است ماهی به دلیل افزایش تولید موکوس خاکستری رنگ شود و ممکن است باله ها پوسیده شوند. ماهی های بیمار بیحال هستند و معمولاً در آب های با جریان آرام یافت می شوند.

تغییرات رفتاری:

فلشینگ در میان ماهیان پرورشی ای که به طور متوسط تا زیاد آلوده شده اند معمول است، چنانکه آنها پوست خود را بر روی بستر یا دیوار استخر یا تانک می خارانند. ماهیانی که به شدت آلوده هستند ممکن است فعالیت کمی از خود نشان دهند و در مناطقی با جریان آرام بمانند.

مطلب اختصاصی بهداشت آبزیان

محمد رسولی نژاد

کپی برداری از مطالب بهداشت آبزیان بدون درج لینک و نام بهداشت آبزیان و نویسنده ی مطلب غیر مجاز است.