کریپتوبیا برانشیالیس – Cryptobia branchialis

کریپتوبیا ها به همراه تریپانوزوما ها از شایع ترین انگل های تک یاخته خون هستند که به کمک حرکات آمیبی به راحتی در گسترش های خونی از تریپانوزوما ها تشخیص داده می شوند. کریپتوبیا ها انگل های خونی هستند که به کمک زالوهای مکنده ی خون منتشر می شوند. از مهمترین گونه های آنها کریپتوبیا برانشیالیس (Cryptobia branchialis) ، کریپتوبیا سیپرینی (C.cyprini) و کریپتوبیا آسیپنسریس (C.acipenseris) در ماهی های خاویاری هستند. انگل کریپتوبیا سیپرینی همراه با زالوی پیسی کولا ژئومترا (Piscicola geometra) بیماری مضری را در کپورهای پرورشی ایجاد می کند که منجر به کم خونی و محتملاً انسداد مویرگی می شود.

انگل کریپتوبیا برانشیالیس

تصویر ۱) کریپتوبیا برانشیالیس A: اتصال انگل به آبشش ماهی B: ریخت شناسی پایه انگل. (Fao.org)

همانطور که در تصویر بالا مشاهده می کنید، انگل کریپتوبیا برانشیالیس (Cryptobia branchialis) یک انگل مسطح است که انتهای قدامی آن از انتهای خلفی آن پهن تر است. طول بدن انگل کریپتوبیا برانشیالیس بین ۵ تا ۱۲ میکرومتر متغیر است. این انگل دارای دو تاژک است که هر دو از بخش قدامی منشاء می گیرد. یکی از تاژک ها به بخش قدامی کشیده شده و به آن تاژک قدامی گفته می شود و تاژک دیگر دیواره ای مواج دارد که در امتداد سطح بدن به سمت خلفی کشیده شده که به همین دلیل به آن تاژک خلفی گفته می شود. در بخش میانی بدن این انگل، هسته ی گردی وجود دارد که در مقابل آن یک کینتونوکلئوس بیضی شکل هم وجود دارد (تصویر ۱). همچنین دانه های کروماتین هم در کنار این هسته مشاهده می شود.

تاژک خلفی انگل کریپتوبیا برانشیالیس در اپیدرم بافت آبشش ماهی رخنه می کند. هنگامی که این انگل از میزبان خود جدا می شود، انگل با کمک حرکات تاژک خلفی و قدامی به جلو حرکت می کند.

تصویر ۲) اتصال انگل کریپتوبیا برانشیالیس به اپیتلیوم آبشش ماهی (sci.sdsu.edu)

علائم بیماری:

به طور معمول، انگل کریپتوبیا برانشیالیس خود را در آبشش ماهی میزبان فیکس می کند ، اپیتلیوم تیغه ی آبششی را تخریب می کند و در رگ های خونی تیغه ی آبششی ایجاد ترومبوس یا لخته ی خون می کند. تورم آبشش در ماهی منجر به کند شدن گردش خون آن می شود. همچنین در پاسخ به زخم ایجاد شده،بخش های سالم و آسیب ندیده ی آبشش به وسیله ی ترشح موکوس پوشانده می شوند. بنابراین تنفس ماهی دچار اختلال می شود. اگر بیماری همچنان به پیشرفت خود ادامه دهد، ماهی مبتلا به تنگی نفس می شود و سرانجام به دلیل خفگی می میرد.

انگل کریپتوبیا برانشیالیس میزبان خاصی ندارد و می تواند تمام ماهی های آب شیرین (مخصوصاً ماهی های پرورشی) را مورد هجوم خود قرار دهد و منجر به بروز بیماری و متعاقب آن باعث تلفات بسیار در ماهی ها شود.

تصویر ۳) تورم فیلامنت های آبشش و تولید بیش از حد موکوس بر اثر آلودگی با انگل کریپتوبیا برانشیالیس (sci.sdsu.edu)

کنترل بیماری:

۴ روش برای کنترل این بیماری توصیه می شود.

1. حمام ماهیان انگشت قد در محلول سولفات مس ۸ ppm به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه قبل از ذخیره سازی
2. ضد عفونی نواحی غذا دهی استخر توسط مخلوطی از سولفات مس و سولفات آهن به صورت روش کیسه های آویزان (Hanging Bag) در زمان شیوع بیماری
3. درمان استخرهای آلوده با مخلوطی از سولفات مس و سولفات آهن به غلظت ۷ ppm
4. حمام ماهیان با محلول نمک طعام ۲-۳ % به مدت ۵ دقیقه

مطلب اختصاصی بهداشت آبزیان

محمد رسولی نژاد

کپی برداری از مطالب اختصاصی بهداشت آبزیان بدون درج لینک و نام بهداشت آبزیان و نویسنده/مترجم مطلب غیر مجاز است.