بیماری ولوت – Velvet Disease

عامل بیماری: انگل تک یاخته ی Oodinium pilularis

اسامی بیماری: بیماری ولوت ، بیماری مخملک ،  بیماری یا عفونت اودینیوم

 اسم این بیماری زیبا به نظر می رسد اما فریب نخورید! بیماری ولوت و یا مخملک یکی از رایج ترین بیماری های ماهیان آکواریومی است و قبل از اینکه متوجه شوید می تواند تمام ساکنین آکواریوم را درگیرد کند.

اودینیوم یک دینوفلاژله است. تک یاخته ای که توسط برخی در شاخه ی تک یاخته ها (Protozoa) طبقه بندی می شود و برخی دیگر آن را به دلیل دارا بودن کلروفیل در شاخه ی جلبک ها قرار می دهند. گونه ی اودینیوم تک یاخته ای بزرگ و گلابی شکل به قطر ۱۵۰ میکرون می باشد و انواع مختلفی از ماهیان آب های شیرین نیمه گرمسیری و گرمسیری و آزاد ماهیان با تراکم بسیار زیاد در آکواریوم های دریایی را مورد تهاجم قرار می دهد.همه گیری های آن با حمله های ناگهانی در آکواریوم مشخص می شود و غالباً منجر به از بین رفتن تمامی ماهیان از طریق آسیب رساندن به پوست و ایجاد اختلال در کار آبشش ها می گردد، با وجود اینکه مستقیماً از بافت پوششی زنده تغذیه نمی کند.

انگل اودینیوم (Oodinium)

اودینیوم یک انگل فرصت طلب است که ماهیان آب شور و شیرین را درگیر می کند. بیماری ولوت در ماهیان آب شیرین می تواند توسط هر دو گونه ی Oodinium pilularis و Oodinium lemnecticum ایجاد شود. در ماهیان آب شور Oodinium ocellatum منجر به بیماری می شود. هر سه گونه ی فوق الذکر علائم و سیکل زندگی مشابه انگل شناخته شده ی ایک دارند.

اودینیوم ماهی را پیدا می کند و با تاژک خود به آن می چسبد، سپس پای کاذب را تشکیل می دهد که به پوست و بافت های نرم آبشش نفوذ می کند. این پاهای کاذب سلول ها را تخریب می کنند و از مواد مغذی درون آنها تغذیه می کنند. پس از تغذیه و بلوغ ، انگل از بدن ماهی خارج و به ده ها سلول تقسیم می شود که در آب آزاد می شوند و به دنبال میزبان می گردند. چنانچه در طول ۲۴ ساعت میزبان خود را پیدا نکنند ، از بین خواهد رفت.

اودینیوم دانه های چرکی سفید رنگی بر روی پوست ایجاد می کنند که خیلی کوچک تر از دانه هایی که در بیماری ایک دیده می شوند هستند. در واقع آنها خیلی کوچک هستند و اغلب قبل از تلف شدن ماهی دیده نمی شوند. همانند ایک ، اواودینیوم در اغلب تانک های تجاری حضور دارد ، اما تنها هنگامی مشکل ساز می شوند که ماهی ها به دلیل کیفیت نا مطلوب آب ، تغییرات در درجه حرارت و یا حمل و نقل ، در استرس باشند.

علائم:

• خاراندن بدن با اجسام سخت
• بی حالی
• عدم اشتها و از دست دادن وزن
• ماهی به سختی و سریع نفس می کشد
• باله ها به سمت بدن نگه داشته می شوند
• فیلم نازک با رنگ زرد و یا زنگ زده روی پوست
• افتادن پوست در مراحل پیشرفته

در آغاز ماهی برای بیرون آوردن انگل ، بدن خود را به اشیاء سخت مالش می دهد. همین طور که بیماری پیشرفت می کند، ماهی بیحال می شود، باله نزدیک به بدن نگه داشته می شوند، اشتها کم می شود و ماهی ها وزن خود را از دست می دهند. یکی از علائم کلیدی سخت شدن تنفس است که در اثر باز و بسته شدن سریع سرپوش آبششی ایجاد می شود.

شاید گویا ترین علامت حضور یک فیلم مخملی بر روی پوست است که شبیه غبار طلایی رنگ و یا زنگ زده می باشد. ممکن است دیدن این فیلم سخت باشد اما با تاباندن پرتو نور یک چراغ قوه در یک اتاق تاریک آسان تر می تواند ردیابی شود. این انگل اغلب بر روی آبشش ها و باله ها دیده می شود. بیماری ولوت یا مخملک همه ی ماهیان و حتی لاروهایی که فقط چند روز سن دارند را درگیر می کند. به خصوص آنابنتیده آ ، دانیو ها ، گلدفیش ها ، زبراها و کیلی فیش ها بیشتر مستعد ابتلا به بیماری ولوت یا مخملک هستند.

ماهی مبتلا به بیماری ولوت Oodinium pilularis

درمان:

• دمای آب را افزایش دهید
• تا چند روز تانک را تاریک کنید
• نمک به آکواریوم اضافه کنید
• به مدت ۱۰ روز با سولفات مس درمان را ادامه دهید
• در طول درمان کربن فعال را از فیلتر خارج کنید

 از آنجاییکه بیماری ولوت بسیار مسری است و معمولاً قبل از آنکه تشخیص داده شود بسیار پیشرفت می کند، باید هرچه زودتر برای درمان آن اقدام کرد. جهت درمان فرم آزاد انگل هدف قرار می گیرد. درمان انتخابی سولفات مس است. باید بر اساس دستورالعمل تولید کننده به مدت ۱۰ روز برای اطمینان از ریشه کنی کامل انگل مورد استفاده قرار گیرد. داروی دیگری که از آن برای درمان ولوت می توان استفاده کرد آتبرین Atabrin ، (Quinacrine hydrochloride) است.

چون اواودینیوم وابسته به نور است، تاریک کردن آکواریوم باعث از بین رفتن عفونت می شود. افزایش دما به ۲۷ درجه ی سانتیگراد این فرآیند را سریع می کند و افزودن نمک به آب موجب سهولت سختی تنفس که به دلیل تخریب بافت آبشش پدید آمده می شود. مانند هر داروی دیگری کربن فعال باید در حین استفاده از دارو از فیلتر خارج شود.

پیشگیری:

• ماهی های جدید را حداقل به مدت ۲ هفته قرنطینه کنید
• کیفیت آب را در حد مطلوبی نگه دارید
• ماهی را با غذای متعادل تغذیه نمایید

بیماری ولوت فقط زمانی شایع می شود که کیفت آب آکواریوم نامطلوب باشد. این بیماری بسیار عفونی است. قرنطینه ی ماهیان جدید به مدت ۲ هفته از احتمال آلوده شدن تانک کم می کند. چنانچه ماهی ای به این بیماری درگیر شود باید سریعاً به تانک قرنطینه منتقل شود تا مانع از گسترش بیماری در تانک اصلی شود.

مطلب اختصاصی بهداشت آبزیان

محمد رسولی نژاد

کپی برداری از مطالب بهداشت آبزیان بدون درج لینک و نام بهداشت آبزیان و نویسنده ی مطلب غیر مجاز است.