تریکودینوزیس – Trichodinosis

یکی از بیماری های انگلی ماهی ها بیماری تریکودینوزیس است که برخی از گونه های تریکودینه در ایجاد این بیماری نقش دارند. طی دو قسمت به معرفی، تشخیص، درمان و همچنین معرفی گونه ی مهم و خاص آزاد ماهیان از این انگل می پردازیم. در این قسمت به طور کلی بیماری تریکودینوزیس، درمان و روش تشخیص آن را توضیح می دهیم. در قسمت دوم هم گونه ی خاص آزاد ماهیان را معرفی می کنیم.

نمای کلی از انگل تریکودینا

توضیحات
اپیدمیولوژی/ بیماری زایی

بسیاری از گونه های تریکودینه شامل گونه های Trichodina، Trichodinella، Tripartiella، Dipartiella، Paratrichodina، Hemitrichodina و Vauchomia ماهی های دریایی و آب شیرین را بیمار می کنند. همه ی گونه های تریکودینه مورفولوژی یکسانی دارند. همه ی گونه هایی که به لحاظ بالینی دارای اهمیت هستند پوست و آبشش ها را درگیر می کنند. برخی گونه ها سیستم مجاری ادراری، اویداکت یا دستگاه گوارش را درگیر می کنند اما پاتوژن های ثبت شده نیستند. اکثر تریکودینیده ها میزبان های ویژه ی اندکی دارند. به طور کلی تریکودینه های بزرگ تر (>90 µm) که در سطح پوست جای می گیرند دامنه ی وسیعی از میزبان ها را در بر می گیرند. درحالیکه کوچکتر ها (<30 µm) که در آبشش جای می گیرند تمایل به بیمار کردن یک یا چند گونه از ماهی ها را دارند. بسیاری از گونه ها هم پوست و هم آبشش ها را بیمار می کنند. سایر جانداران آبزی (مانند لارو دوزیستان) می توانند مخزنی برای برخی از تریکودینه های ماهی ها باشند.

گونه های مختلف خانواده تریکودینیده عامل بیماری تریکودینوزیس

تصویر گونه ای از انگل تریکودینا در لام مرطوب

تریکودینوزیس معمولاً یک بیماری نسبتاً ملایم است که به طور معمول به صورت بیماری یا تلفات مزمن ظاهر می شود، اما در برخی موارد می تواند موجب تلفات قابل توجه به خصوص در ماهی های جوان شود. با وجود اینکه تریکودینه های پوست و آبشش فقط بر روی سطح بدن ماهی زندگی می کنند، چسبیدن و مکیدن اپیتلیوم بدن ماهی توسط انگل می تواند موجب جراحاتی شود. ماهی هایی که به شدت بیمار شدند، بی اشتها هستند، شرایط طبیعی خود را از دست می دهند و معمولاً دچار تلفات با شدت کم ( یک درصد در هفته) می شوند. اما این تلفات به خصوص در ماهی های جوان می تواند بیشتر باشد. عفونت های ثانویه ی باکتریایی می توانند به شدت تلفات را افزایش دهند. عفونت های ناشی از تریکودینه ها اساساً در ماهی هایی دیده شده است که به دلیل شرایط دیگری (مثل تغذیه نامناسب، تراکم بیش از حد و بیماری های دیگر) ضعیف شده اند. برخی از تریکودینه ها می توانند حداقل ۱ تا ۲ روز خارج از بدن میزبان زنده بمانند.

تصاویری از تریکودینیده ها

Trichodinids: a,b.Trichodina heterodentata: a, live, carp ; silver impregnated, O. aureus x niloticus . c. Scanning electron microscopic (SEM) view of T. reticulata of goldfish. d,e. SEM view of O. aureus x niloticus gill infection with Tripartiella cichlidarum; f. same as d, in histology.

تشخیص
تریکودینه ها به سادگی شناسایی می شوند. آنها اغلب یک حرکت سر خورنده ی مشخص را در سطح بافت نشان می دهند. روش درمان همه ی تریکودینا ها یکسان است، بنابراین هیچ نیازی به شناسایی جنس (که نیازمند رنگ آمیزی نقره نمونه های ثبت شده است) نمی باشد. مشاهده ی تعداد کم (برای مثال یک عدد با بزرگ نمایی ۱۰۰*) از تریکودینه ها در بیوپسی از پوست یا آبشش بی اهمیت است، باید به دنبال مشکلات دیگری در بررسی های بالینی باشیم. با این حال، به دلیل اتصال ضعیف آنها به بافت ها، در طی فیکس کردن به آسانی گم می شوند.

مقطع بافتی از آبشش گلد فیش مبتلا به عفونت شدید تریکودینیده ها. انگل P، نوکلئوس N

روش های تشخیص تریکودینوزیس:

1. لام مرطوب از آبشش و پوست
2. تهیه ی اسلاید های هیستوپاتولوژیکی از آبشش ها و پوست

درمان
تریکودینه ها با یکبار بکارگیری از یک درمان مناسب به آسانی از بین می روند. در صورتی که کیفیت آب بهبود یابد، ماهی ها اغلب به طور خود به خود بهبود می یابند. برخی از گونه های تریکودینه می توانند هم ماهی های دریایی و هم آب شیرین را بیمار کنند، اما تقریباً همه ی گونه های بیماری زای رایج به یکی از محیط های آب شیرین یا آب شور محدود شده اند.

روش های درمان تریکودینوزیس:

1. حمام فرمالین
2. غوطه وری طولانی مدت با فرمالین
3. غوطه وری طولانی مدت با پتاسیم پرمنگنات
4. حمام با اسید استیک (برای ماهی های آب شیرین)
5. حمام نمک (برای ماهی های آب شیرین)
6. حمام آب شیرین (برای ماهی های دریایی)
7. غوطه وری طولانی مدت با مس

مطلب اختصاصی بهداشت آبزیان

محمد رسولی نژاد

کپی برداری از مطالب اختصاصی بهداشت آبزیان بدون درج لینک و نام بهداشت آبزیان و نویسنده/مترجم مطلب غیر مجاز است.